नाटाचे अभंग ( bhajani malika ) mauli majhi
]] हरिः ॐ [[
]] श्री विठ्ठल रुक्मिणी प्रसज्ञ [[
माझी माऊली अँप डाउनलोड करा 👉 Download
संपूर्ण वारकरी भजनी मालिका ( नाटाचे अभंग ) | Varkari Bhajani Malika ( Natache Abhang ) in marathi (Maulimajhi-blogger)
--- ।। मालिका बारावी ।। --- ( malika Baravi )
*** नाटाचे अभंग ***
( natache Abhang )
३१३.विठ्ठल आमुचें जीवन । आगम निगमाचे स्थान । विठ्ठल सिद्धीचे साधन । विठ्ठल ध्यान विसावा ।। १ ।। विठ्ठल कुळींचे दैवत । विठ्ठल वित्त गोत चित्त । विठ्ठल पुण्य पुरूषार्थ । आवडे मात विठ्ठलाची ।। २ ।। विठ्ठल विस्तारला जनीं । सप्तही पाताळ भरूनी । विठ्ठल व्यापक त्रिभुवनीं । विठ्ठल मुनि मानसीं ।। ३ || विठ्ठल जीवाचा जिव्हाळा । विठ्ठलकृपेचा कॉवळा । विठ्ठल प्रेमाचा पुतळा । लावियेला चाळा विश्व विठ्ठलें ।। ४ ।। विठ्ठल मायबाप चुलता । विठ्ठल भगिनी आणि भ्राता । विठ्ठलेंविण चाड नाहीं गोता । तुका म्हणे आतां नाहीं दुसरें ।। ५ ।।
३१४. बरवा झाला वेवसाव । पावलों चिंतिलाचि ठाव । दृढ पायीं राहिला भाव । पावला जीव विश्रांती ।। १ ।। बरवा फळला शकुन । अवधा निवारिला सीण । तुमचें झालिया दरूषण । जन्म मरण नाहीं आतां ।। २ ।। बरवें झालें आलों या ठाया । होतें संचित ठायींचे पाया । देहभाव पालटली काया । पडली छाया ब्रह्मींची ।। ३ ।। जोडिले हे न सरे धन । अविनाश आनंदघन । अमूर्तमूर्ती मधुसूदन । समचरणी देखियेला ।। ४ ।। जुनाट जुगादिचे नाणें । बहुता काळाचें ठेवणे । लोपलें होतें पारिखेपणें । ठाव चळणे चुकविला ।। ५ ।। आतां या जिवाचियासाठीं । न सोडी पडलिया मिठी । तुका म्हणे सीणलों जगजेठी । न लवी दिठी दुसऱ्याची ।। ६ ॥
३१५. मी तंव अनाथ अपराधी । कर्महीन मतिमंदबुद्धी । तुज म्यां आठविलें नाहीं कधीं । वाचे कृपानिधी मायबापा ।। १ ।। नाहीं ऐकिले गाईले गीत । धरिली लाज सांडिलें हित । नावडे पुराण बैसले संत । केली बहुत परनिंदा ।। २ ।। नाहीं केला करविला परोपकार । नाहीं दया आली पीडितां पर । करूं नये तो केला व्यापार । पाहिला भार कुटुंबाचा ।। ३ ।। नाहीं केलें तीर्थाचें भ्रमण । पाळिला पिंड कर चरण । नाहीं संतसेवा घडलें दान । पूजावलोकन मूर्तीचे ।। ४ ।। असंगसंग घडले अन्याय । बहुत अधर्म उपाय । न कळे हित करावें तें काय । नये बोलूं आठवू तें ।। ५ ।। आपआपण्या घातकर । शत्रु झालों मी दावेदार । तूं तंव कृपेचा सागर । उतरी पार तुका म्हणे ।। ६ ॥
३१६. आतां पावेन सकळ सुखें । खादलें कदा तें न देखें । अवघे सरलें पारिखें । सकळ देखें माहियेर ।। १ ।। जवळी विठ्ठल रखुमाई । बहिण बंधु बाप आई । सकळ गोताचीच साई । पारिखें काई ऐसें नेणिजे ।। २ ।। जगदाकारी झाली सत्ता । वारोनि गेली पराधीनता । अवघे आपुलेचि आतां । लाज आणि चिंता दुरावली ।। ३ ।। वावरे इच्छा वसे घरीं । आपुले सत्तेचे माहेरी । करवी तैसे आपण करी । भीड न धरीं चुकल्याची ।। ४ ।। सोसिला होता सासुरवास । बहुतांचा बहुत दिवस । बहु कामें पुरविला सोस । आतां उदास आपुल्यातें ।। ५ ।। करिती कवतुक लाडें । मज बोलाविती कोडें । मायबाप उत्तरें गोडें । बोले बोबडे पुढे तुका ।। ६ ।।
३१७. सर्व सुखाचिया आशा जन्म गेला । क्षण एक मुक्ति यत्न नाही केला । हिंडतां दिशा सीण पावला । माया वेष्ठिला जीव माझा ।। १ ।। माझे स्वहित नेणती कोणी । कांहीच न करिती मजवांचूनि । सज्जन तंव सुखाची मांडणी । नेणती कोणी आदि अंत ।। २ ।। काय सांगों गर्भाची यातना । मज भोगितां नारायणा । मांस मूळ मूत्र जाणा । तुज क्षणक्षणा ध्यात असे ।। ३ ।। मज चालतां प्रयाणकाळीं । असतां न दिसती जवळीं । मृतिके मृतिका कवळी । एकलें मेळी संचिताचे।।४ ।। आतां मज ऐसें करी गा देवा । कांही घडे तुझी चरण सेवा । तुका विनवितसे केशवा । चालवी दावा संसारें ।। ५ ।।
३१८. अगा ए सावळ्या सगुणा । गुणनिधिनाम नारायणा । आमची परिसावी विज्ञापना । सांभाळी दीना आपुलिया ।। १ ।। बहु या उदराचे कष्ट । आम्हांसी केलें कर्मभ्रष्ट । तुमची चुकविली वाट । करी वटवट या निमित्ये ।। २ ।। झालों पांगिला जनासी । संसाराची आंदणी दासी । न कळे कधी सोडविसी । दृढ पाशी बहु बांधलों ।। ३ ।। येथें तो नये आठवं कांही । विसावा तो क्षण एक नाहीं । पडिलों आणिके प्रवाहीं । हित तो कांही दिसेचना ।। ४ ।। जीवित्व वेचिलें वियोगें । हिंडतां प्रवास वाउगे । कांही व्याधि पीडा रोगें । केलिया भोगें तडातोडी।।५ ।। माझा मीच झालो शत्रु । कैचें पुत्र दारा कैंचा मित्रु । कासया घातला पसारू । अहो जगद्गुरू तुका म्हणे ।।६ ।।
३१९ . आतां मज धरवावी शुद्धि । येथुनी माझे परतवावी बुद्धी । घ्यावें सोडवूनी कृपानिधी । सांपडलों चूनि संधी काळचक्रीं ।।१ ।। करसील तरी नव्हें काई । आदि राईचा डोंगर पर्वत राई । आपुले करुणेची साई । करी गिता वो आई मजवरी ।।२ ।। मागील काळ अज्ञानपणे । सरल्ला स्वभावें त्या गुणें । नेणे आयुष्य होतें उणें । ta न पुढील पेणें अंतरलों ।।३ ।। आतां मज वाटतसे भय । नेळी दिवसेंदिवस चालत जाय । तेथें म्यां येऊनी केलें काय । जांही नाहीं तुझें पाय आठविले ।। ४ ।। करूनी अपराध क्षमा । नवी होतील केले पुरुषोत्तमा । आपुलें नामीं द्यावा प्रेमा । सोडवी भ्रमापासुनियां ।। ५ ।। हृदय वसो तुमच्या गुणीं । ठाव पायापें चरणीं । करूं हा रस सेवन वाणीं । फिटे तों धणी तुका म्हणे ।। ६ ।।
३२०. जेणे हा जीव दिला दान । तयाचें करीन चिंतन । जगजीवन नारायण । गाईन गुम तयाचे।।१ ।। जो या भीवरेच्या तीरीं । कट धरूनियां करीं । पाऊलें समचि साजिरी । अंतरीं धरोनी राहेन ।।२ ।। जो या असुरांचा काळ । भक्तजनप्रतिपाळ । खेळे हा लाघवें सकळ । तयाच्या भाळ पायांवरी।।३।।जो या गोपाळांच्या मेळीं । खेळु खेळे वनमाळी । रसातळा नेला बळी । राहे पाताळी स्वामी माझा।।४।।जो हा लावण्यपुतळा ।जयाचे अंगीं सकळ कळाजया चे गळा वैजयती माळा । तया वेळोवेळी दंडवत ।।५ ।। जयाचें नाम पाप नासी । लक्ष्मी ऐसी जयाची दासी । जो हा तेजोपुंज रासी । सर्व भावं त्यासी तुका शरण।।६ ।।
३२१. काय मी उद्धार पावेन । काय कृपा करील नारायण । ऐसें तुम्ही सांगा संतजन । करा समाधान चित्त माझें ।।१ ।। काय हे खंडईल कर्म । पारूषतील धर्माधर्म । कासयाने ते कळेल वर्म । म्हणऊनी श्रम वाटतसे ।।२ ।। काय हे स्थिर राहेल बुद्धि । कांहीं अरिष्ट न येल की मधीं । धरिलें जाईल त सिद्धी । शेवट तो कधीं मज न कळे।।३ ।। काय ऐसें पुण्य होईल गांठीं । घालीन पायीं देवाचे मिठी । मज तो कुरवाळील जगजेठी । दाटईन कंठीं सद्गदीत ।।४ ।। काय हे निवतील डोळे । सुख तें देखोनी सोहळे । संचित कैसें तें न कळे । होतील डोहळे वासनेसी।।५ ।। ऐसी चिंता करीं सदा सर्वकाळ । रात्रंदिवस हेचि तळमळ । तुका म्हणे नाहीं आपुलें बळ । जेणे फळ पावेन निश्चयेसीं ।।६ ।।
३२२. जेणे हा तुझा विसर न पडावा । हाचि भाव माझिया जीवा । पुरवी देवा मनोरथ ।।२ ।। मज भाव प्रेम देई प्रीति । गुण नाम . वर्णावया स्तुती । विघ्ना सोडवूनी हातीं । विनंती माझी परिसावी हे।।३ ।। आणिक काहीं नाहीं मागणें । सुख संपत्ति राज्यचाड धनें । सांकडे न पडे तुज जेणें । भक्तावीण मायबापा ।। ४ ।। जोडोनी कर पायीं ठेवितो माथा । तुका विनवी पंढरीनाथा । रंगीं वोडवावी रंगकथा । पुरवीं मनोरथा मायबापा।।५ ।।
३२३. सेंदरीहेंदरी दैवतें । कोण ती पूजी भूतें खेतें । आपुल्या पोटा जी रडतें । मागती शितें अवदान ।। १ ।। आपुलें इच्छे आणिकां पीडी । काय तें देईल बराडी । कळों ही आली तयाची जोडी । अल्प रोकडी द्धी । बुद्धि अधिरा ।। २ ।। दासीचा पाहुणेर उखीतें । धणी देईल आपुल्या हातें । करूणाभाषण उचितें । हे तों रितें सतत शक्तिहीन।।३ ।। काय तें थिल्लरीचे पाणी । ओठ न भिजे न फिटे धणी । सीण तरी आदी अवसानीं । क्षोभे पुरश्चरणी दिलें फळ ।। ४ ।। विलेपनें बुजविती तोंड । भार खोळ वाहतीं उदंड । करविती आपआपणया दंड । ऐशियास भांड म्हणे देव तो ।। ५ ।। तैसा नव्हे नारायण । जगव्यापक जनार्दन । तुका म्हणे त्याचे करा चिंतन । वंदूं चरण येती सकळ ।। ६ ।।
३२४. विषय ओढी भुलले जीव । आतां यांची कोण करील कींव । नुपजे नारायणी भाव । पावोनि ठाव नरदेह ।। १ ।। कोण सुख धरिलें संसारीं । पडोनि काळाचे आहारी माप या लागले शरीरीं । जालियावरी सळे ओढिती ।। २ ।। बापुडी होतील शेवटीं । आयुष्यासवें झालिया तुटी । भोगिले मागे पुढेही कोटी । होईल भेटी जन्मासी ।। ३ ।। जुतिले घाणा बांधोनि डोळे । मागें जोडी आर तेणेंहि पोळे । चालिलों किती ते न कळे । दुःखें आरंबळे भूक तहान ।। ४ ।। एवढे जयाचे निमित्त । प्रारब्ध क्रियमाण संचित । तें हें देह मानूनी अनित्य । न करिती कां नित्य नामस्मरण ।। ५ ।। तुका म्हणे न वेचतां मोल । तो हा यासीं महाग विठ्ठल । वेचितां फुकाचेचि बोल । केवढें खोल अभागियां ।। ६ ।।
३२५. आले हो संसारा तुम्ही एक करा । मुक्तिमारग हळुचि धरा । काळदंड कुंभयातना थोरा । कां रे अघोरा दचकसी ना ।। १ ।। नाहीं त्या यमासी करूणा । बाहेर काढितां कुडी प्राणा । ओढोळ सांपडे जैसे धान्या । चोर यातना धरिजेतो ।। २ ।। नाहीं दिलें पावईल कैसा । चालतां पंथें तेणें वळसा । नसेल ठाऊकें ऐकतो कैसा । नेती बंद जैसा धरोनियां ।। ३ ।। क्षण एक नागीवा पायीं । न चलवे तया करितां कांहीं । ओढि ती कांट वणा सोई । अग्निस्तंभ बाहीं कवटाळविती।।४ ।। देखोनी अंगें कांपती । तये नदीमाजी चालविती । लागे ठाव ना न चलवे बुडविती । वरी मारिती यमदंड ।। ५ ।। तहानभूक न साहावे वेळ । तो राखिती किती एक काळ । पिंड पाळूनी कैसा सीतळ । तो तप्तभूमी ज्वाळ लोळविती ।। ६ ।। म्हणऊनी करा कांहीं सायास । व्हावेल तर व्हारे उदास । करवेल तर करा नामघोष । सेवा भक्तिरस तुका म्हणे ।। ७ ।।
३२६. न बोलसी तेंही कळलें देवा । लाजसी आपुलिया नांवा । तुज मी घालीत नाहीं गोवा । भीड केशवा कासयाची।।१ ।। उतरी आपुला हा भार । मजशी बोलोनी उत्तर । माझा तुज नव्हे अंगिकार । मग विचार करीन मी।।२ ।। दात्या आणि मागत्यासी । धर्मनीति तरी बोलिली ऐसी । यथानुशक्ति ठाकेल तैसी । बाधी दोघांसी विन्मुखता ।।३ ।। म्हणोनि करितों मी आस । तुझिया वचनाची वास । धीर हा करूनि सायास । न टळे नेमास आपुलिया ।। ४ ।। तुझें म्यां घेतल्यावांचून । येथूनी न वजे वचन । हाचि माझा नेम सत्य जाण । आहे नाही म्हण तुका म्हणे ।। ५ ।।
३२७.आता मी न पडे सायासीं । संसार दुःखाचियेपाशीं । शरण रिघेन संतांसी । ठाव पायांपाशी मागेन त्यां ।। १ ।। न कळे संचित होते काय । कोण्या पुण्ये तुझे लाधती पाय । आतां मज न विसंबें वो थोरा । समासी सांपडे दिले राऊकें क्षण नाहीं । माय । मोकलूनी धाय विनवीतसें ।। २ ।। बहुत जाचलों ही संसारें । मोहमाया जाळाच्या विखारें । त्रिगुण येताती लहरें । तेणें दुःखें थोर आक्रंदलों ।। ३ ।। आणिक ती दुःखें सांगों मी किती । सकळ संसाराची स्थिती । न साहे पाषाण फुटती । भय कांप चित्तीं भरलासे ।। ४ ।। आतां मज न साहावे सर्वथा । संसारगंधीची हे वार्ता । झालों वेडा असोनी जाणता । पावे अनंता तुका म्हणे ।। ५ ।।
३२८. आतां तुज कळेल तें करी । तारिसी तरी तारी मारी । जवळी अथवा दुरी धरीं । घालीं संसारी अथवा नको ।। १॥ शरण आलों नेणतेपणे । भाव आणि भक्ति कांहींच नेणें । मतिमंद सर्वज्ञानें । बहु रंक उणे रंकाहुनी ।। २ ।। मन स्थिर नाही माझिये हातीं । इंद्रिये धावतां नांवरती । सकळ खुंटलिया युक्ति । शांति निवृत्ति जवळीं नाहीं ।। ३ ।। सकळ निवेदिला भाव । तुझिये पायी ठेविला जीव । आतां करीं कळे तो उपाव । तूंचि सर्व ठाव माझा देवा ।। ४ ।। राहिलों धरूनि विश्वास । आधार नेटी तुझी कास । आणिक नेणे मी सायास । तुका म्हणे यास तुझें उचित ।। ५ ।।
३२९ . देवा तूं कृपा करूणासिंधु । होसी मायबाप आमचा बंधु । जीवनसिध्दि साधन सिंधु । तोडिसी भवबंधु काळपाश ।। १ ।। शरणागता वज्रपंजर । अभयदाना तूं उदार । सकळां देवा तूं अगोचर । होसी अविकार अविनाश ।। २ ।। भागली स्तुति करितां फार । तेथें मी काय तें गव्हार । जाणावया तुझा विचार । नको अंतर देऊं आतां ।। ३ ।। नेणें भाव परि म्हणवितों तुझा । नेणें भक्ति परि करितो पूजा । आपुलिया नामाचिया काजा । तुज केशीराजा लागे धावणे ।। ४ ।। तुझिया बळें पंढरीनाथा । झालों निर्भर तुटली व्यथा । घातला भार तुझिया माथां । न भी सर्वथा तुका म्हणे ।। ५ ।।
३३०. कोण सुख धरोनी संसारीं । राहो सांग मज वा हरी । अवघ्या नाशिवंता परी । थिता दुरी तूंही अंतरसी ।। १ ।। प्रथम केला गर्मी वास । काय तें जन्मास येथवरी ।। २ ।। बाळपण गेलें नेणतां । तारूण्यदर्श विषयव्यथा । वृद्धपणी प्रवर्तली चिंता । मरे मागुता जन्म धरीं ।। ३ ।। क्षण एक तोही नाहीं विसावा । लक्ष चौऱ्यांशी घेतल्या धांवां । भोवंडिती पाठी लागल्या हांवा । लागो आगी नांवा माझ्या मीपणा ।। ४ ।। आतां पुरे ऐसी भरोवरी । रंक होऊनी राहेन द्वारीं । तुझा दास मी दीन कामारी । तुका म्हणे । करीं कृपा आतां ।। ५ ।।
३३१ सुख या संतसमागमें । नित्य दुणावे सी तुझियां नामें।दहन होतीं सकळ कमें । सर्वकाळ प्रेमें । डुल्लतसों ।। १ ।। म्हणोनी नाहीं कांहीं चिंता । तूंचि न वी आमुचा मातापिता । बहिणी बंधु आणि चुलता । । आणिकां गोतां सर्वाठायीं ।। २ ।। ऐसा हा कळला निर्धार । माझा तुज न पडे विसर । अससी देऊनियां धीर । बाह्य अभ्यंतर मजजवळीं।।३ ।। दुःख तें कैसे नये स्वप्नासी । भुक्ति मुक्ति झाल्या कामारी दासी । त्यांचे वर्म तूं आम्हापासीं । सुखें राहिलासी पापें पळती दोष । काय तें उणे आम्हां आनंदास । सेवू ब्रह्मरस तुका म्हणे ।। ५ ।।
३३२. न पवे सन्निध वाटते चिंता । वरि या बहुतांची सत्ता । नुगवे पडत जातो गुंता । कर्मा बळिवंता सांपडलों ।। १ ।। बहु भार पडियेला शिरीं । मी हे माझें मजवरी । उघड्या नागाविलों चोरीं । घरिच्याघरी जाणत जाणतां ।। २ ।। तुज मागणे इतुलें आता । मज या निरवावें संता । झाला कंठस्फोट आळवितां । उदास आतां न करावें ।। ३ ।। अति हा निकट समय । मग म्यां करावें तें काय । दिवस गेलिया ठाकईल छाय । उरईल हाय रातिकाळीं ।। ४ ।। होईल संचिताची सत्ता।अगां येईल पराधीनता।ठाव तो न दिसे लपता । बहु चिंता प्रवर्तली ।। ५ ।। ऐसी या संकटाचे संधी । धांव घालावी कृपानिधी । तुका म्हणे माझी बळबुद्धि । सकळ सिद्धी पाय तुझे ।। ६ ।।
३३३. देवां तूं आमुचा कृपाळ । भक्तप्रतिपाळ दीनवत्सल । माय तूं माउली स्नेहाळ । भार सकळ चालविसी ।। १ ।। तुज लागली सकळ चिंता । राखणे लागे वाकडे जातां । पुढती निरविसी संता । नव्हे विसंबता धीर तुज ।। २ ।। आम्हां भय चिंता नाहीं धाक । जन्ममरण कांहीं एक । झाला इहलोकीं परलोक । आलें सकळिक वैकुंठ ।। ३ ।। न कळे दिवस की राती । अखंड लागलीसे ज्योती । आनंद लहरीची गती । वणू मी किती तया सुखा ।। ४ ।। तुझिया नामाची भूषणें । तोयें मज लेवविली लेणें । तुका म्हणे तुझिया गुणें । काय तें उणें एक आम्हा ।।५।।
३३४.आतां धर्माधर्मी कांहीं उचित | माझें विचारावें हित । तुज मी ठाउका पतित । शरणागत परि झालों।।१ ।। येथें राया रंक एकी सरी । नाहीं भिन्नाभिन्न तुमच्या घरीं । पावलों पाय भलत्या परी । मग बाहेरी न घालावें।।२ ।। ऐसें हे चालत आले मागें । नाहीं मी बोलत वाउगें । आपुलिया पाडिल्या प्रसंगें । किर्ति हे जगे वाखाणिजेती।।३ ।। घालोनियां माथां बैसलों भार । सांडिला लौकिक वेव्हार । आधीं हे विचारिली थार । अविनाशपर पद ऐसें।।४।।येथे एक कर्म पाहिजे धीर । परि म्यां लेखिलें असार । देह नाशिवंत जाणार । धरिलें सार नाम तुझें ।।५ ।। केली आराणूक सकळां हातीं । धरावें तें धरिलें चित्तीं।तुका म्हणे सांगितलें संतीं । देई अंतीं ठाव मज देवा ।। ६ ।।
३३५. बरवें झालें आलों या जन्मासी । जोड जोडिली मनुष्यदेहा ऐसी । महालाभाची उत्तम रासी । जेणे सर्व सुखासी पात्र होईजे।।१ ।। दिली इंद्रियें तिळे हात पाय कान । डोळे मुख बोलावया वचन । जेणें तूं जोडसी नारायण । नासे जीवपण भवरोग।।२ ।। तिळे पुण्य सांचा पडे । तरि हे बहुतां जन्मीं जोडे । नाम तुझें वाचेसी आतुडे । समागम घडे संतांचा।।३ ।। ऐसिये पावविलों ठायीं । आतां मी काय होऊ उतराई । एवढा जीव ठेवीन पायीं । तूं वो माझे आई पांडुरंगें।।४ ।। फेडिला डोळियांचा कवळ । धुतला गुणदोषांचा मळ । लावूनी स्तनी केलों सीतळ । निजविलों बाळ निजस्थानी ।। ५ ।। नाहीं या आनंदासी जोडा । सांगता गोष्टी लागती गोडा । आलासी आकारा आमुच्या चाडा । तुका म्हणे भिडा भक्तीचिया।।६ ।।
३३६. अल्प भाव अल्प मती । अल्प आयुष्य नाहीं हातीं । अपराधाची बोळिलों मूर्ती । अहो वेदमूर्ती परियेसा ।। १ ।। किती दोषा देऊं परिहार । गुणदोषे मळिलें अंतर । आदि वर्तमान भविष्याकार । लागे अंतपार ऐसें नाहीं ।। २ ।। विविध कर्म चौऱ्यांशी फेरा । त्रिविध भोग या शरीरा । कर्म कोठार पांजरा । जन्म जरा मरण सांठवण ।। ३ ।। जीवा नाहीं कुडीचे लाहातें । ये भिन्न भिन्न पंचभूतें । रचतें खचतें संचितें । असार रितें फलकट ।। ४ ।। पुत्र पत्नी सहोदर । मायबाप गोताचा पसर । मिळतीं काष्ठं लोटतां पूर । आदळे दूर होती खल्लाळीं ।।५ ।। म्हणोनि नासावें अज्ञान । इतुकें करीं कृपादान । कृपाळू तूं जनार्दन । धरूनी चरण तुका विनवी ।। ६ ।।
३३७. ऐसी हे गर्जवू वैखरी । केशवा मुकुंदा मुरारी । रामकृष्ण नामें बरीं । हरी हरी दोष सकळ ।। १ ।। जनार्दना जगजीवना । विराटस्वरूपा वामना । महदादि मधुसूदना । भवबंधना तोडितिया ।। २ ।। चक्रपाणी गदाधरा । असुरमर्दना वीर्यवीरा । सकळ मुगुटमणि शूरा । अहो दातारा जगदानिया ।। ३ ।। मदनमूर्ति मनमोहना । गोपाळगोपिकारमणा । नटनाट्य कौशल्य कान्हा । अहो संपन्ना सर्वगुणे ।। ४ ।। गुणवंता आणि निर्गुणा । सर्वसाक्षी सर्वजाणा । करोनी अकतों आपणा । नेदी अभिमाना आतळों ।। ५ ।। कासयाने घडे याची सेवा । काय एक समर्पावें या देवा । वश्य तो नव्हे वांचूनि भावा । पाया वेगळे जीवा न करी तुका ।। ६ ॥
३३८. होतों तें चिंतीत मानसीं । नवस फळलें नवसीं । जोडी ते नारायणा ऐसी । अवीट ज्यासी नाश नाहीं ।। १॥ धरिलें जीवें न सोडी पाय । आले या जीवित्वाचे काय । कैं हे पाविजेती ठाय । लाविली सोय संचितानें ।। २ ।। मज तो पडिली होती भुली । चित्ताची अपसव्य चाली । होती मृगजळें गोवी केली । दृष्टी उघडली बरवे झालें ।। ३ ।। आतां हा सिद्धी जाद पावो भाव । मध्ये चांचल्य न व्हावा जीव । ऐसी तुम्हां भाकीतसें कींव । कृपाळूवा जगदानिया ।। ४ ।। ण कळों येते आपुले बुद्धी । ऐसें तो न घडे कधीं । एवढे आघात ते मधीं । लज्जा रिद्धी उभी आड ठाके ।। ५ ।। कृपा या केली संतजनीं । माझी अलंकारिली वाणी । का प्रीति हे लाविली कीर्तनीं । तुका चरणी लोळतसे।।६ ।।
३३९ . मज ते हांसतील संत । जिद्दी देखिलती मूर्तिमंत । म्हणोनि उद्वेगलें चित्त । आहाच भक्त ऐसा सर दिसे ।॥ १॥ ध्यानीं म्यां वर्णावेती कैसें । पुढे एकी स्तुति केली असे । येथूनी जीव निघत नसे । ऐसिये आसे लागलोंसें ।। २ ।। कासया पडिलाजी धडा । उगाचि वेडा आणि वांकडा । आम्हां लेकरांसी पीडा । एका मागें जोडा दुसऱ्याचा ।। ३ ।। सांगा कोणाचा अन्याय । ऐसे मी धरितों पाय । तूं तंव समचि सकळां माय । काय अन्याय एक माझा ।। ४ ।। नये हा जरी कारणा । तरी कां व्यालेती नारायणा । वचन द्यावें जी वचना । मज अज्ञानी समजावी।।५ ।। बहुत दिवस केला बोभाट । पाहतां श्रमलों वाट । तुका म्हणे विस्तारले ताट । काय वीट आला नेणों स्वामीया।।६ ।।
३४०. बरवें झालें आजीवरी । नाहीं पडलों मृत्यूचे आहारी । वांचोन आलों एथवरी । उरलें तें हरि तुम्हां समर्पण ।। १ ।। दिला या काळे अवकाश । नाहीं पावलें आयुष्य नाश । कार्या कारण उरलें शेष । गेलें तें भूस जावो परतें ।। २ ।। बुडणे खोटें पावतां थडी । स्वप्नी झाली ओढाओढी । नासली जागृती घडी । साच जोडी शेवटी गोड घास।।३ ।। तुम्हां पावविली हाक । तेणें निरसला धाक । तुमचें भातें हे कवतुक । जे शरणागत लोक रक्षावे ।। ४ ।। रवीच्या नांवें निशीचा नाश । उदय होतांचि प्रकाश । आतां कैंचा आम्हां दोष । तूं जगदीश कैवारी।।५ ।। आतां जळो देह सुख दंभ मान । न करी तयाचें साधन । तूं जगदीश नारायण । आलों शरण तुका म्हणे ।। ६ ।।
३४१. आतां माझा नेणे परतां भाव । विसावोनि ठायीं ठेविला जीव । सकळ लाभांचा हा ठाव । ऐसा वाव झाला चित्ता ठायीं।।१ ।। भांडवल गांठीं तरि विश्वास । झालों तें झालों निश्चयें दास । न पाहे मागील ते वास । पुढती सोस सेवेचाचि ।। २ ।। आहे ते निवदिलें सर्व । माझा मोडियेला गर्व । अकाळी काळ अवघे पर्व । झाला भरवसा कृपे लाभाचा ।। ३ ।। वेव्हारी वेव्हारां अनंत । नाहीं या वांचूनी जाणत । तरी हे समाधान चित्त । लाभहानी नाही येत अंतरा ।। आनंदरूप । आतळों नये पुण्य पाप । सारूनी ठेविले संकल्प । तुका म्हणे आपेआप एकाएकीं ।। ६ ।। नाटाचे अभंग त ।। करूनी नातळों संसारा । अंग भिन्न राखिला पसारा । कळवळा तो जीवनी खरा । बीजांचा थारा दुरी आघात ।। ५ ।। बहु मतापासूनी निराळा । होउनि म्हणे डोळां लेईलों तें।।६ ।। राहिलों सोंवळा । बैसला रूपाचा कळवळा । तुका म्हणे डोळां लेईलो तें ।।६।।
३४२. बरवें झालें लागलों कारणीं । तुमचे राहिलों चरणीं । फेडीन संतसंगती धणी । गर्जईल गुणी खरी ।। १ ।। न वंचे शरीर सेवेसी । काया वाचा आणि मनेंसी । झालों संताची आंदणी दासी । केला येविशीं निर्धार ।। २ ।। जीवनी राखिला जिव्हाळा । झालों मी मजसी निराळा । पंचभूतांचा पुतळा । सहज लीळा वर्ततसे ।। ३ ।। जयाचें जया होईल ठावें । लाहो या साधियेला भावें । ऐसें होतें राखियेलें जीवें । येथूनी देवें भोवंडूनी ।। ४ ।। आस निरसली ये खेपे । अवघे पंथ झाले सांपे । तुमचे दीनबंधु कृपे । दुसरें कांपें सत्ताधाकें ।। ५ ।। अंकिलपणे आनंदरूप । आतळों नये पुण्य पाप । सारूनी ठेविले संकल्प । तुका म्हणे आपेआप एकाएकीं।।६ ।।
३४३. अवघ्या दशा येणेंचि साधती । मुख्य उपासना सगुण भक्ति । प्रगटे हृदयींची मूर्ती । भावशुद्धी जाणोनियां ।। १॥ बीज आणि फळ हरीचें नाम । सकळ पुण्य सकळ धर्म । सकळां कळांचे हे वर्म । निवारी श्रम सकळही ।। २ ।। जेथें कीर्तन हे नामघोष । करिती निर्लज हरीचे दास । सकळ वोथंबले रस । तुटती पाश भवबंधाचे ।। ३ ।। येती अंगा वसती लक्षणे । अंतरी देवें धरिलें ठाणे । आपणचि येती तयाचे गुणें । जाणे येणे खुंटें ये वस्तीचें ।। ४ ।। न लगे सांडावा आश्रम । उपजले कुळीचें धर्म । आणिक न करावे श्रम । एक पुरे नाम विठोबाचें ।। ५ ।। वेदपुरूष नारायण । योगियांचें ब्रह्म शून्य । मुक्त आत्मा परिपूर्ण । तुका म्हणे सगुण भोळ्या आम्हां ।। ६ ।।
३४४. श्रीअनंता मधुसूदना । पद्मनाभा नारायणा । जगव्यापका जनार्दना । आनंदघना अविनाशा ।। १ ।। सकळ देवाधिदेवा । कृपाळूवा जी केशवा । महानंदा महानुभवा । सदाशिवा सहजरूपा ।। २ ।। चक्रधरा निश्वंभरा । गरूडध्वजा करूणाकरा । सहस्त्रपादा सहस्त्रकरा । क्षीरसागरा शेषशयना ।। ३ ।। कमलनयना कमलापती । कामिनीमोहना मदनमूर्ती । भवतारका धरि त्या क्षिती । वामनमूर्ती त्रिविक्रमा ।। ४ ।। अगा ये सगुणा निर्गुणा । जगजिनत्या जगजीवना । वसुदेवदेवकीनंदना । बाळरांगणा बाळकृष्णा ।। ५ ।। तुका आला लोटांगणीं । मज ठाव द्यावा जी चरणीं । हेचि करीतसे विनवणी । भवबंधनी सोडवावें ।। ६ ।।
३४५. माझा तव खुटला उपाव । जेणे तुझे आतुडती पाव । करू भक्ति तरी नाहीं भाव । नाहीं हातीं जीव कवणेवीशीं ।। १ ।। धर्म करूं तरि नाहीं नाटाचे अभंग चित्त । दान देऊं तरि नाहीं वित्त । नेणें पुजों ब्राह्मण अतीत । नाहीं भूतदया पोटा हातीं ।। २ ।। नेणें गुरुदास्य संतसेवन । जप तप अनुष्ठान । नव्हे वैराग्य नवसेवन । नव्हे दमन इंद्रियांसी ।। ३ ।। तीर्थ करूं तरी मन नये सवें । व्रत करूं तरि विधि नेणे स्वभावें । देव जवळी आहे म्हणों मजसवें । तरि आपपरावे न वचे ।। ४ ।। म्हणोनी झालों शरणागत । तुझा दास मी अंकित । यास न लगे संचित । झालों निश्चित तुका म्हणे।।५ ।।
३४६. तरी म्यां आळवावें कोणा । कोण हे यणा , पुरवील वासना । तुजवांचून नारायणा । लावीं स्तना पण निदा धरा बादा १॥ कृपावंते ।। १॥ आपुला न विचारी सीण । न धरी अंगसंगें भिन्न । अंगिकारिलें राखें दीन । देई जीवन आवडीचें।।२ ।। माझिया मानसीं हे आस । नित्य सेवावा ब्रह्मरस । अखंड चरणीचा वास । पुरवी आस याचकाची ।। ३ ।। माझिया संचिताचा ठेवा । तेणें हे धरि वाट दाविली देवा । एवढ्या आदराचा हेवा । मागे सेवादान आवडीचें ॥४ ॥ आळवीन करुणावचनीं । आणिक गोड नलगे मनीं । निद्रा जागृती आणि स्वप्नीं । धरिलें ध्यानीं मनीं रूप ।। ५ ।। आतां भेट न भेटतां आहे । किंवा नाहीं ऐसें विचारूनी पाहें । लागला झरा अखंड आहे । तुका म्हणे साहे केलें अंतरीं ।। ६ ।।
३४७. हेंचि भवरोगाचे औषध । जन्म जरा तुटे व्याध । आणिक कांहीं नव्हे बाध । करील वध षड्वर्गा ।। १ ।। सांवळें रूप ल्या डोळां । सहा चौ अठरांचा मेळा । पदर लागों नेदी खळा । नाम मंत्र माळा विष्णुसहस्त्र ।। २ ।। भोजना न द्यावें आन । जेणें चुके अनुपान । तरीच घेतल्याचा गुण । होईल जाण सत्य भाव ।। ३ ।। नये निघो आपुलिया घरा । बाहेर लागों नये वारा । बहु बोलणें तें सारा । संग दुसरा वर्जावा ।।४ ।। पासीं तें एक द्यावें वरी । नवनीताची होईल परी । होईल घुसळिलें तें निवारी । सार भीतरी नाहीं तया ।। ५ ।। न्हायें अनुतापी पांघरें दिशा । स्वेद निघों दे अवधी आशा । होसील आधीं होतासी तैसा । तुका म्हणे दशा भोगी वैराग्य ।। ६ ।।
३४८. मागुता हाचि जन्म पावसी । भोगिलें सुख दुःख जाणसी । हें तो न घडे रे सायासीं । कां रे अंध होसी जाणोनियां ।। १ ।। लक्ष चौऱ्यांशी न चुके फेरा । गर्भवासी यातना थोरा । येऊनी पडसी संदेहपुरा । वोळसा थोर मायाजाळीं ।। २ ।। पशु काय पाप पुण्य जाणती । उत्तम मध्यम भोग भोगिती । कांहीं एक उपजतां मरती । बहिरी अंध होती पांगुळ मुकी ।। ३ ।। नरदेह निधान लागले हातीं । उत्तम सार उत्तम गती । देवचि होईन म्हणती ते होती । तरि कां चिची न धरावें ।। ४ ।। क्षण एक मन स्थिर करूनी । सावध होई डोळे उघडूनी । पाहे वेद बोलिले पुराणीं । तुका विनवणी करीतसे ।। ५ ।।
३४९ . दास्य करी दासाचें । उणे न साहे तयाचें । वाढिलें ठायींचें । भाणे टाकोनियां धावें ।। १ ।। ऐसा कृपेचा सागर । विटे उभा कटी कर । सर्वस्वं उदर । भक्ताचे भूषण । नाहीं तयाचा सीण । सुख धरिलें भक्तांलागी प्रगटे ।। २ ।। हृदयीं श्रीवत्सलांछन । मिरवी लाथेचें।।३ ।। सत्यभामा दान करी । उजूर नाहीं अंगीकारी । सेवकाच्या शिरीं । धरूनी चाले पादुका ।। ४ || राखे दारवंटा बळीचा । सारथी झाला अर्जुनाचा । दास सेवकांचा । होय साचा अंकित ।। ५ ।। भिडा न बोले पुंडलीकासीं । उभा मर्यादा पाठीसीं । तुका म्हणे ऐसी । कां रे न भजा माउली ।। ६ ।।
३५०. हरि तैसे हरीचे दास । नाहीं तया भय मोह चिंता आस । होऊनी राहाती उदास । बळकट कारे कांस भक्तीची ।। १ ।। धरूनी पाय त्यजिलें जन । न चुके लगे मान मृत्तिका धन । कंठी नामामृत पान । न लगे आन ऐसें झालें ।। २ ।। वाव तरी उदंडचि पोटी । धीर सिंधु ऐसे जगजेठी । काम क्रोधा न सुटे मिठी । गिन्हे तरी वेठी राबविती ।। ३ ।। बळ तरी नागविती काळा । लीन तरी सकळांच्या तळा । उदार तरी देहासी सकळां । ती जाणोनी कळा सर्व नेणत ।।। संसार तो तयांचा दास । मोक्ष तो पहातसे वास । रिद्धिसिद्धि देशवटा त्रास । न शिवती यास वैष्णवजन ।। ५ ।। जन्ममृत्यू स्वप्नांसारिखें । आप त्या न दिसे पारखे । तुका म्हणे अखंडित सुखे । वाणी वदे मुखें प्रेमामृताची।।६ ।।
३५१. बहुत जाचलों संसारीं । वसे गर्मी मातेच्या उदरीं । लक्ष चौऱ्यांशी योनिद्वारीं । झालों भिकारी याचक ।। १ ।। जिणें पराधीन आणिकां हातीं । दृढ पाशी बहु बांधलों संचितीं । प्रारब्ध क्रियमाण सांगाती । भोवंडिती सत्ता आपुलिया ।। २ ।। न भरे पोट नाहीं विसावा । नाहीं नेम एक ठाव गांवा । नाहीं सत्ता न फिरे ऐसी देवा । लाही जिवा खापरी तडफडी ।। ३ ।। काळ बहुत गेले ऐसिया रीती । आणिक पुढेही नेणों किती । खंडना नाही पुनरावृत्ती । मज कल्पांतीं तरी वेगळे ।। ४ ।। ऐसें दुःख कोण हरील माझें । कोणा भार घालूं आपुले ओझें । भवसिंधुतारक नाम तुझें । धांवसी कांजें आडलिया ।। ५ ।। आतां धांव घाली नारायणा । मजकारणे रंका दीना । गुण न विचारी अवगुणा । तुका करुणा भाकीतसे ।। ६ ।।
३५२. जंव हे सकळ सिद्ध आहे । हात चालावया पाय । तंव तूं आपुलें स्वहित पाहे । तीर्थयात्रे जाय चुको नको ।। १ ।। जंव काळ असे दुरी ठेला । तंव तूं हरिगुण गाय आइक वहिला । मनीं भाव धरूनी भला । न वंचे त्याला चुकों नको ।। २ ।। जोडोनी धन न घाली माती । ब्रह्मवृंदें पुजन यती । सत्य आचरण दया भूर्ती । करीं सांगाती चुको नको ।। ३॥ दशा यौवन बाणली अंगीं । पांगिला नव्हे विषयसंगी । काम क्रोध लोभ मोह त्यागीं । राहे संतसंगीं चूको नको ।। ४ || मग तेथे न चले काहीं । सत्ता संपदा राहेल ठायींच्या ठायीं । पुढें संचित जाईल ग्वाही । तुका म्हणे तई यमआज्ञा ।। ५ ।।
३५३. चांगले नाम गोमटें रूप । निवती डोळे हरती ताप । विठ्ठल विठ्ठल हा जप । प्रगट स्वल्प अति अवसान । कोठे योजेल दश दान । खंडी नारायण दुःख चिंतनें ।। २ ।। सकळ श्रेष्ठाचे हे मत । पावे सिद्धी पाववी अनंत । म्हणोनि व्हावें शरणागत । आहे उचित एवढेंचि ।। ३ ।। म्हणोनि रूसलो संसारा । सर्प हा विखार पांढरा । तुजशी अंतर रे दातारा । याचि दावेदारानिमित्त ।। ४ ।। येणे मज भोगविल्या खाणी । नसतां छंद लाविला मनीं । माजलों मी माझें भ्रमणीं । झाली बोडणी विट बना ।। ५।।पावलो केलियाचा दंड । खाणी भोगिल्या याती उदंड । आतां केला पाहिजे खंड । तुका दंडवत घाली देवा ।। ६ ।।
३५४. तुझिया पार नाहीं गुणां । माझी अल्प मति नारायणा । भवतारका जी सुजाणा । एक विज्ञापना पायांपाशीं ।। १ ।। काय जाणावें म्यां दीनें । तुझिये भक्तीची लक्षणें । धड ते तोंड धुऊं नेणें । परि चिंतनें काळ सारी ।। २ ।। न लवी आणीक कांहीं पिसें । माझिया मना वायां जाय ऐसें । चालवी आपुल्या प्रकाशें । हातीं सरिसें धरोनियां ।। ३ ।। तुज हे समर्पिली काया । जीवें भावें पंढरीराया । सांभाळी समविषम डाया । करी छाया कृपेची ।। ४ ।। चतुर तरी चतुरांराव । जाणता तरी जीवांचा जीव । न्यून तो कोण एक ठाव । अरूष भाव परि माझा ।। ५॥ होतें तें माझें भा भांडवल । पायांप निवदिले बोल । आदर ऐसें पाविजे मोल । तुका म्हणे साच फोल तूं जाणसी।।६ ।।
३५५. कांहो माझा मानियेला भार । ऐसा तंव दिसतसे फार । अनंत पावविली उद्धार । नव्हेचि मज शेवटीं ।। १ ।। पाप बळिवंत गाढ़ें । तुजही राहों सकतें पुढें । मागील काही राहिले ओढें । नवल कोडें , देखियेलें ।। २ ।। काय मानिती संतजन । तुमचें हीनत्व वचन । की वृद्ध झाला नारायण । न चले पण आधील तो ।। ३ ।। आतां न करावी चोरी । बहुत न धरावें दुरी । पडदा काय घरच्या घरीं । धरिले दुरी तेव्हां धरिलें ।। ४ ।। नको चाळवू अनंता । कासया होतोसी नेणता । काय तूं नाहीं धरीत सत्ता । तुका म्हणे आतां होईल प्रगट।।५ ।।
३५६. तुळसी माळा घालूनी कंठीं । उभा विटेवरी जगजेठी । अवलोकोनी पुंडलिका दृष्टी । असे भीमातटीं पंढरीये।।१।।भुक्तिमुक्ति जयाच्या कामारी । रिद्धिसिद्धि तोळगती दारी । सदर्शन घरटी करी । काळ कांपे दूरी धाकें तया।।२ ।। जगज्जननी असे वाम भागीं । भीमकी शोभली अर्धांगीं । जैसी विद्युलता झळके मेघीं । दर्शने भंगी महा दोष।।३ ।। सुखसागर परमानंदु । गोपी गोपाळा साधना गोधना छंदु । पक्षीश्वापदां जयाचा वेधु।वाहे गोविंदु पांवा छंदें।।४ ।। मुखमंडित चतुर्भुजा । मन माहन गरूडध्वजा । तुका म्हणे स्वामी माझा पावे भक्तकाजा लवलाही ।।५ ।।
३५७. हातींचें न संडावें देवें । शरण आलों जीवें भावें । आपुलें ऐसें म्हणावें । करितों जीवें निंबलोण ।। १ ।। बैसतां संतांचे संगतीं । कळों आलें चि कमळापती । आपुली कोणीच नव्हती । निश्चय चित्तीं दृढ झाला।।२ ॥ येती तुझिया भजना आड । दाविती प्रपंचाचें कोड । कनिष्ठी रूचि ठेवूनी गोड । देखत नाड हीन कळतसे ।। ३ ।। मरती मेली नेणों किती । हाचि लाभ आधी तयाचे संगतीं । म्हणोनि येतों काकुळती । धीर तो चंड चित्तीं दृढ द्यावा ।। ४ ।। सुखें निंदोत हे जन । न करी बारित तयांसी वचन । आदिपिता तूं नारायण । जोडी चरण नेणता तुमचे ते ।। ५ ।। आपले आपण न करूं हित । करूं हे प्रमाण संचित । तरी मी नष्टचि पतीत । तुका म्हणे मज संत हांसती ।। ६ ।।
३५८. आतां येणे बळें पंढरीनाथ । जवळी राहिला तिष्ठत । पाहतां न कळे जयाचा अंत । तोचि हृदयांत घालूं आतां ।। १ ।। विसरोनि आपला देवपणभाव । नामेंचि भुलविला पंढरीराव । न विचारी याती कुळ ठाव । लागावया पाव संतांचे ।। ।। बरें वर्म आले आमुचिया हातां । हिंडावें धुंडावें न लगता । होय अविनाश साहाकारी दाता । चतुर्भुज सत्ता परि धाके ।। ३ ।। होय आवडी साना थोर । रूप सुंदर मनोहर । भक्तिप्रिय लोभापर । करी आदर याचकपणे ।। ४ ।। तें वर्म आले आमुच्या हाता । म्हणोनि शरण रिघालों संतां । तुका म्हणे पंढरीनाथा । न सोडी आता जीवें भावें ।। ५ ।।
३५९ . आइक पांडुरंगा एक मात । कांहीं बोलणे आहे एकांत । आम्हां जरी तारील संचित । तरी उचित काय तुझें ।। १ ।। उसणे फेडितां धर्म तो कोण । काय तया मानवेल जन । काय गा मिरवूनी भूषण । वायां थोरपण जनामध्ये ।। २ ।। अन्न जरी न मिळे तयासी देणें । अगांतुक पात्र उचित दान । उपकार तरी धन्वंतरीपणें । जरी देणे घेणे नाहीं आशा ।। ३ ।। शूर तो तयासी बोलिजे जाणा । पाठीसी घालुनी राखे दीना । पार पुण्या नाहीं त्या भूषणा । ऐक नारायणा वचन हें ।। ४ ।। आतां पुढे बोलणें तें कांहीं । मज तारिसील तरीच सही । वचन आपुलें सिद्धी नेई । तुका म्हणे तई मज कळसी ।। ५ ।।
३६०. चांगला तरी पूर्ण काम । गोड तरी याचेंचि नाम । दयाळु तरी अवघा धर्म । भला तरी दासां श्रम होऊ नेदी ।। १ ।। उदार तरी लक्ष्मीयेसी । झुंजार तरी कळिकाळासी । चतुर तरी गुणांचीच रासी । जाणता तयासी तोचि एक ।। २ ।। जुनाट तरी बहुकाळा । न कळे जयाची लीळा । नेणता गोवळी गोवळा । लाववी अबळा भुलवणा।।३ ।। गांढ्या तरी भावाचा अंकित । बराडी तरी उच्छिष्टाची प्रीत । ओंगळ तरी कुब्जेशी रत । भ्याड अनंत बहु पापा ।। ४ ।। खेळ तो येणेंचि खेळावा । नट तो येणेंचि आवगावा । लपोनि जीवीं न कळे जीवा । धरितां देवा नातुडसी ।। ५ ।। उंच तरी बहुतचि उंच । नीच तरी बहुतचि नीच । तुका म्हणे बोलिलों साच । नाहीं आहाच पूजा केली।।६ ।।
३६१. काय आम्ही भक्ती करणें कैसी । काय एक वाहावें तुम्हांसी । अवघा भरोनी उरलासी । वाणी खाणी रसीं रूपी गंधीं।।१ ।। कैसे करूं इंद्रियां बंधन । पुण्यपापाचे खंडण । काय व्रत करूं आचरण । काय तुजविण उरणें तें।।२ ।। काय डोळे झाकुंनिया पाहो । मंत्र जप काय घ्यावो । कवणे ठायीं धरूनि भाव । काय ते वाव तुजविण तें।।३ ।। काय हिंडों कवण दिशा । कवणे ठायीं पाय ठेवू कैसा । काय तूं नव्हेसी | मा नकळे ऐसा । काय मी कैसा पाहों आतां ।।४ ।। तुझिया तुक नामाची सकळ । पूजा अर्चन मंत्र माळ । धूप दीप नैवेद्य फळ तांबूल । वाहूं पुष्पांजुळ तुका म्हणे ।। ५ ।।
३६२. शरीर दुःखाचे कोठार । शरीर रोगांचें भांडार । शरीर दुर्गंधीची थार । नाहीं अपवित्र शरीरा में ऐसें ।। १ ।। शरीर उत्तम चांगलें । शरीर सुखाचें घोसुलें । शरीरें साध्य होय केलें । शरीरें साधलें परब्रह्म ।। २ ।। शरीर विटाळांचे आळे । माया मोह पाश जाळें । पतन शरीराच्या मुळे । शरीर काळें व्यापिलें ।। ३ ।। शरीर सकळही शुद्ध । शरीर निधींचाही निध । शरीरें तुटे भवबंध । वसे मध्यभागी देव शरीरा।।४ ।। शरीर श्रीविद्येचा बांधा।शरीर अवगुणांचा रांधा । शरीरी वसे बहुत बाधा । नाहीं गुणसुधा एक शरीरी।।५ ।। शरीरा दुःख नेदावा भोग । न द्यावें सुख न करी त्याग । शरीर बोखटें ना चांग।तुका म्हणे वेग करी हरीभजनीं।।६ ।।
३६३. इतुलें करी भलत्या परी । परद्रव्य परनारी । सांडुनि अभिलाष अंतरीं । वर्ते तेव्हारी सुखरूप।।१ ।। न करी दंभाचा सायास । शांति राहे बहुवस । जिव्हे सेवीं सुगंध रस । न करी आळस रामनामी ।। २ ।। जनमित्र होई सकळांचा । अशुभ न बोलावी वाचा । संग न धरावा दुर्जनाचा । करी संतांचा सायास ।। ३ ।। करिसी देवावीण आस । अवघी होईल निरासष । तृष्णा वाढविती बहुवस । कधीं सुखास न पवसी ।। ४ ।। धरूनि विश्वास करीं धीर । करितां देव हाचि निर्धार । तयाचा वाहे योगक्षेमभार । नाहीं अंतर तुका म्हणे।।५ ।।
३६४. संसारसिंधु हा दुस्तर । नुल्लंघवे उल्लंघिता पार । बहुत वाहाविलें दूर । न लगेचि तीर पैलथडी।।१ ।। किती जन्म झाला फेरा।गणित नाहीं जी दातारा । पडिलों आवर्ती भोंवरा ।बहु थोरा वोळसिया।।२ ।। वाढलों परि नेणती बुद्धि । नाहीं परतली धरिली शुद्धी । मग म्यां विचारावें कधीं।ऐसी संधी सांडोनियां।।३ ।। अनेक खाणी आहार निद्रा । भयमैथुनाचाचि थारा । बालत्व तारुण्य जरा ।प्रधान पुरा भोग तेथें।।४ ।। ऐसी उल्लंघूनी आलों स्थळें । बहु या भोवंडिलों काळे । आतां हैं उगवावें जाळें । उजेडा बळे दिवसाच्या।।५ ।। सांडो या संसाराची वाट ।बहु येणे भोगविलें कष्ट । दावी सत्य ऐसें नष्ट ।तुका म्हणे भ्रष्ट झालों देवद्रोही।।६ ।।
३६५. विठ्ठल भीमातीरवासी । विठ्ठल पंढरीनिवासी । विठ्ठल पुंडलीकापासीं।कृपादानासी उदार।।१ ।। विठ्ठल स्मरण कोवळा । विठ्ठल गौरवी आगळा । आधार ब्रह्मांडा सकळा । विठ्ठल लीळाविग्रही ।।२ ।। उभाचि परि न मनी सीण।नाहीं उद्धरितां भिन्न । समर्थांचे घरीं एकचि अन्न ।आर्त भूता क्षणोक्षणा सांभाळी।।३।।रूचीचे प्रकार।आणिताती आदरें । कोठेही न पडे अंतर।थोरासी थोर धाकुट्या धाकुटा।।४ ।। करितां बळ धरितां नये।झोंबतां डोळा मनच होय । आपुल्या उद्देशाची सोय।जाणे हृदयनिवासी।।५ ।। पान्हा तरी आल्या अंतर तेथें । तो नाहीं भरिलें रितें । करितों सेवन आइतें।तुका म्हणे चित्तें चित्त मेळवूनी।।६ ।।
३६६. ताप हे हरण श्रीमुख । हरी भवरोगा ऐसें TA दु : ख।अवलो कि तां उपजे सुख।उभे सन्मुख दृष्टीपुढें।।१ ।। न पुरे डोळियांची धणी । सखोल कृपेचीच खाणी । स्तवितां न पुरे वेदवाणी । तो हा समचरणी * कृपानिधि।।२ ।। रामकृष्ण ध्यान वामन नरसिंही । उग्र आणि सौम्य कांहींच नाहीं । सांपडे भरलीये वाही । 111 ला भाव शुद्ध पाही याचे भातुकें।।३ ।। गुणगंभीर चतुर सजाण । शूर धीर उदार नारायण । व्यापक तरी त्रिभुवन । मनमोहन लावण्य हैं।।४।।ठाण हे साजिरें सुंदर ।अविनाश अविकार । अनंत आणि अपरंपार । तो हा कटीं कर धरिताहे।।५ ।। जयाची वाणी सुमनमाळा । परमामृत जिव्हाळा । अनंता अंगी अनंत कळा । तुका जवळा चरणसेवक।।६ ।।
३६७.अगा ये वैकुं ठनायका । अगा ये त्रैलोक्यतारका । अगा जनार्दना जगव्यापका । अगा पाळका भक्ताचिया।।१ ।। अगा ये वासुदेवकीनंदना । अगा ये गोपिकारमणा । अगा बळिबंध वामना । अगा निधाना गुणनिधी ।।२।।अगा ये द्रौपदीबांधवा । अगा ये सखया पांडवा।अगा जिवाचिये जीवा । अगा माधवा मधुसूदना।।३।।अगा महेश्वरा महाराजा।अगा श्रीहरी गरूडध्वजा।अगा सुंदरा सहस्त्रभुजा ।पार मी तुझा काय वर्जू।।४ ।। अगा अंबऋषीपरंपरा । निरालंबा निर्विकारा । अगा गोवर्धन धरणीधरा । अगा माहेरा दीनाचिया ।।५।।अगा धर्मराया धर्मशीळा । अगा कृपासिंधु कृपाळा । अगा प्रेमाचिया कल्लोळा । सकळकळाप्रवीणा ।।६।।अगा चतुरा सुजाणा । मधुरा गिरा सुलक्षणा । अगा उदारा असुरमर्दना । राखे शरण तुकयाबंधु।।७ ।।
३६८. देवा मी चांडाळ चांडाळ । म्हणतां लागताहे वेळ । नसे पाहतां भूमंडळ । ऐसा अमंगळ खळ दुसरा।।१ ।। जन्मा उपजलियापासूनी।असत्य कर्म ते अझूनी । सत्य आचरण नेणे स्वप्नीं । निखळ खाणी अवगुणांची।।२ ।। भक्ति दया अथवा कथा । कानीं न साहावे वार्ता । अखंड विषयांची व्यथा । अधम पुरता अधमाहुनी।।३ ।। वाचा मद मत्सर । यांचे तरी माहेरघर । परउपकार वैरी जैसा।।४।।निंदा द्वेष घात विश्वास । करितां नाहीं केला आळस । करूं नये ते केले संतउपहास । अभय भक्ष तेंहीं भक्षिले।।५ ।। पाळिलें नाहीं पितृवचन । सदा परद्वारी परधनीं ध्यान । बोलों नये घडलें ऐसे अन्योन्यविण । दासीगमन आदिकरूनी।।६।।काया मनें इंद्रियांसी । सकळ पापांचीच राशी । तुकया बंधु म्हणे ऐसियासी । आलों हृषीकेशी । तुज शरण।।७ ।।
३६९ . काय काय करितों या मना । परी नाइके नारायणा । करूं नये त्याची करी विवंचना । नेऊं पतना आदरिलें ।। १ ।। भलतिया सवें धांवें सैराट । वाट आडवाट दरे दरकुट । न विचारी कुडें कांहीं कपट । घात बळकट मांडियेला ।। २ ।। न पुरती भ्रमणा दाही पासिंधु दिशा । सप्तही पाताळे आकाशा । घाली उडी वळेचि प्रवीणा देखोनि फांसा । केलों या दोषा पाहुणा ।। ३ ।। चेतवूनी इंद्रियें सकळ । आशा तृष्णा कल्पना काम क्रोध काळ । दुराविलीं शुद्ध बुद्धी केली राळ । ऐसें चांडाळ अनिवार म्हणतां हैं।।४ ।। आतां काय ऐसें करावें यासी । बहु जाचिलों केलों कासावीसी । तुकयाबंधु म्हणे हृषीकेषी । धांव कर्म मजसी ऐसी परी जाली।।५ ।।
३७०.एक मागणे हृषीकेशीषी । चित्त द्यावें सांगतों वचनासी । मज अंतर तुझ्या चरणासी । न पडे ऐसा कृपा करीं ।। १ ।। नको दुजी बुद्धी आणिक । रिद्धिसिद्धि परलोक । तूं स्वामी मी सेवक । खंडणा नको करूं ऐसी ।। २ ।। मना येईल तो जन्म देई । भलते कुळी भलते ठायीं । तें मी सांकडे घालीत नाहीं । हृदयींहुनी तुवां नव जावें ।। ३ ।। इतुकें करी भलत्यापरी । भलत्याभावें तुझे द्वारीं । राहेन दास होऊनी कामारी । वदो वैखरी नित्य नाम ।। ४ ।। नको विचारूं दुसरें आतां । शरण आलों जी पंढरीनाथा । तुकयाबंधु म्हणे रे अच्युता । आहेसि तूं दाता दानशूर।।५ ।।
३७१. तूं बळिया शिरोमणी । आहेसी माजी ये त्रिभुवनीं । रिघालों पाठी तुझी म्हणऊनि । आतां करी मनी असेल तें।।१ ।। तूं देवा प्रतापदिनकर । सुरअसुरांचा सुर । महावीरावीर धनुर्धर । मी तो पामर काय तेथें।।२ ।। कृपासिंधु दीनवत्सल । फोडिली देवांची बंदीशाळ । संहारूनी राक्षसदळ । शरणागत राज्यीं स्थापिला।।३ ।। उपक्रम करावा बहुत । तरी तूं जाणसी धर्मनीत । उचित काय तें अनुचित । राखें शरणागत आलों आतां ।।४ ।। किती म्यां काय विनवावें । शरण आलों जीवेंभावें । तुकयाबंधु म्हणे करावें । क्षेम अवघे येणे काळे ।।५ ।।
३७२.उभा देखिला भीमातीरीं । कर मिरविले कटावरी । पाउले तरी समचि साजिरी । नाम तरि अनंत अतिगोड।।१।।शंखचक्रांकित भूषणें ।जडितमेखळा चिद्रत्नें । पीतांबर उटी शोभे गोरेपणें।लोपले तेणें रवितेज।।२ ।। श्रवणीं कुंडलें देती ढाळ।दशांगुळीं मुद्रिका माळ।दंत ओळ हिरे झळाळ । मुख निर्मळ सुखरासी।।३।।कटीं कडदोरा वांकी वेळा । वाहीं बाहुवटे पदक गळां।मृगनामी रेखिला टिळा लवती डोळां विद्युल्लता।।४ ।। सुंदरपणाची साम्यता । काय वर्जू ते पाने आतां ।तुकयाबंधु म्हुणे रे अच्युता।धन्य ते माता प्रसवली।।५ ।।
३७३.कई देखतां होईन डोळीं । सकळां भूती मूर्ति सांवळी । जीवा नांव भूमंडळीं । जळी स्थळी काष्ठी पाषाणीं ।। १ ।। ऐसी कृपा करील नारायण । जीव जगाचा होईन । प्रेमसागरी बुडईन । होईल स्नान अनुतापी ।। २ ।। ऐसा कई येईन दैवास । दृश्य नासोनी जाईल आस । सदा संतचरणीं देहाचा वास । सेवीन शेष धणीवरी।।३ ।। कई नवसा येतील अंकुर । सुखा नाहींसा होईल पार । अमृत तें पृथ्वीतळ सागर । वाहाती पूर आनंदाचे ।। ४ ।। प्रसन्न दया क्षमा शांती । कई नवविधा होईल भक्ति । भोगईन वैराग्यसंपत्ती । मनोरथ कळती तई पुरले ।। ५ ।। तुकयाबंधु म्हणे सांग । नव्हे तुजविण निरसेना पांग । म्हणोनी घातलें साष्टांग । पांडुरंगा चरणावरी।।६ ।।
MajhiMauli-blogger
Post a Comment